จากกรณีที่ประชาชนประสบภัยหนาวในช่วงสัปหาห์ที่ผ่านมา แต่องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น (อปท.) หลายแห่งไม่สามารถให้ความช่วยเหลือได้อย่างทันท่วงที เนื่องจากขัดต่อระเบียบกระทรวงการคลังว่าด้วยเงินทดรองราชการเพื่อช่วยเหลือผู้ประสบภัยพิบัติกรณีฉุกเฉิน พ.ศ. 2556 ที่ระบุว่า กรณีอากาศหนาวจัดผิดปกติมีอุณหภูมิต่ำกว่า 8 องศาเซียลเซียส และมีช่วงเวลาหนาวยาวนานติดต่อกันเกิน 3 วัน ให้จ่ายค่าจัดซื้อเครื่องกันหนาวสงเคราะห์ราษฎรได้เท่าที่จ่ายจริงไม่เกินคนละ 250 บาท ทั้งนี้ จังหวัดหนึ่งไม่เกินงบประมาณปีละ 1,000,000 บาท โดยมีผลบังคับใช้ตั้งแต่วันที่ 1 ธันวาคม 2558

  เดิมทีระเบียบกระทรวงการคลังว่าด้วยเงินทดรองราชการเพื่อช่วยเหลือผู้ประสบภัยพิบัติกรณีฉุกเฉินระบุไว้ว่า เมื่ออากาศหนาวจัดผิดปกติมีอุณหภูมิต่ำว่า 15 องศาเซียลเซียส และมีช่วงเวลาหนาวยาวนานติดต่อกันเกิน 3 วัน ก็สามารถเบิกงบทดรองราชการได้

  เมื่อวันที่ 10 ธันวาคม ที่ผ่านมา นายบรรณ แก้วฉ่ำ นักวิชาการด้านกฎหมายการกระจายอำนาจให้องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น จึงโพสต์เฟซบุ๊กส่วนตัว “บรรณ แก้วฉ่ำ” ถึงกรณีดังกล่าวว่า

  “การจำกัดอำนาจ อปท.ว่าจะช่วยเหลือผู้ประสบภัยหนาวต้องให้ประชาชนหนาวต่ำกว่า 8 องศาติดต่อกัน 3 วัน จึงให้ช่วยได้นั้น..ปัญญาอ่อนครับ”

  เมื่อไหร่จะให้ อปท.ตราข้อบัญญัติ/เทศบัญญัติ ใช้บังคับแทนระเบียบกระทรวงมหาดไทย

  …ก่อนออกหลักเกณฑ์ดังกล่าว ข้าราชการทั้งในกระทรวงการคลัง และกรมส่งเสริมฯ กระทรวงมหาดไทย ได้ลองเปิดแอร์ ที่ 8 องศา ในห้องทำงานกรมกระทรวง ขังตนเองไว้ที่ 8 องศา ติดต่อกัน 3 วันบ้างยัง..ลองทำดูซิครับ..จะได้เข้าใจปัญหาเดือดร้อนของประชาชน..เผื่อจะได้ไปงานขาวดำของข้าราชการในกรมกระทรวง..แบบเดียวกับประชาชนในเขตท้องถิ่นหนาวตายหลายแห่งแล้วในเวลานี้

  ….กฎหมายจัดตั้งให้ผู้กำกับดูแล มีอำนาจออกระเบียบก็จริง..แต่ไม่ได้ให้พวกคุณออกระเบียบ จำกัดกรอบอำนาจของ อปท. ซึ่งมีลักษณะเป็นการออกระเบียบหักล้างอำนาจ พรบ.

  ….ในพื้นที่จริง แต่ละพื้นที่ของ อปท.บางแห่งเป็นพื้นที่สูง บางแห่งพื้นที่ต่ำ บางแห่งอยู่ในหุบเขา บางแห่งเป็นเกาะ ชายทะเล บางแห่งมีฝนปนหนาว บางแห่งมีลมปนหนาว…ทำไมไม่ให้ อปท.แต่ละแห่งเขามีอำนาจตัดสินใจในพื้นที่ของเขาเอง

  …..พวกคุณนั่งห้องแอร์ในกรม..กระทรวง…ถ้าเปิดแอร์หนาวจัดก็วิ่งออกจากห้องได้..มันต่างจากชาวบ้านที่เจอภัยหนาวในพื้นที่จริง

  ……เมื่อไหร่จะเลิกแสดงบทบาท “ควบคุมบังคับบัญชา” อปท.เกินความจำเป็นเสียที..หรือกลัวว่าถ้าไม่ทำแบบนั้นแล้ว อปท.จะไม่เห็นความสำคัญของกรม กระทรวงหรืออย่างไร..หรือขอเพียงได้แสดงอำนาจบทบาทอำนาจกดข่ม อปท.ไม่สนใจว่าจะกระทบต่อประชาชน ทำให้ประชาชนเดือดร้อนอย่างไรบ้าง

  ….วันก่อนมีเจ้าหน้าที่กรม ทำความเห็นในลักษณะติเตียน อปท.ว่า ทำไมจึงชอบหารือ…ผมจะบอกว่าที่เขาหารือเพราะพวกคุณออกระเบียบไม่เป็น ไม่ดีไม่สอดคล้องทางปฏิบัติ..ทำงานในพื้นที่จริงไม่เป็นจะออกระเบียบให้ดีได้อย่างไร

  ….ปัญหาที่แท้จริงคือ เพราะพวกคุณอยากออกระเบียบเอง พอเป็นระเบียบของคุณ..เขาก็ต้องหารือคุณซิ..วิธีแก้ปัญหาไม่ให้เขาหารือง่ายนิดเดียว..คือให้ อปท.ทั่วประเทศ มีอำนาจตราเทศบัญญัติ/ข้อบัญญัติว่าด้วยระเบียบหลักเกณฑ์การใช้จ่ายเงิน ตลอดทั้งการบริหารจัดการต่างๆ ขึ้นใช้บังคับเองแทนระเบียบกระทรวงมหาดไทย…โดยมหาดไทยจะออกระเบียบที่เป็นมาตรฐานกลางก็ได้..แสดงบทบาทสักหน่อย

  …..ถ้าเป็นข้อบัญญัติ/เทศบัญญัติ..มีปัญหาตีความตามข้อบัญญัติ/เทศบัญญัติ เขาไม่ไปหารือพวกคุณแน่นอนครับ..เนื้อหาในข้อบัญญัติ/เทศบัญญัติมีปัญหา เขาก็ปรับปรุงแก้ไขได้เองทันที..ไม่ต้องรอหลายชาติอย่างในกรณีแก้ไขปรับปรุงระเบียบกระทรวง..ระเบียบบางฉบับ อปท.รอจนลูกที่คลอดโตรับปริญญาแล้วยังไม่แก้ไขปรับปรุงให้

  “มท.ตัดเสื้อไซด์เดียวแจกให้ อปท.ทุกแห่งไปสวมทั่วประเทศ …ผมจะเปลี่ยน เป็นให้ อปท.แต่ละแห่งตัดเสื้อในขนาดที่เหมาะสมพอดีกับ อปท.แต่ละแห่งเอง”

  นอกจากการเรียกร้องให้ อปท. ตื่นตัวกับการเรียกร้องสิทธิ ในการตราข้อบัญญัติ/ เทศบัญญัติ เพื่อให้ได้ข้อกฎหมายที่สามารถใช้งานได้เหมาะสมกับพื้นที่ในแต่ละท้องถิ่นแล้ว นายบรรณ ยังเสนอทางออก 2 ข้อ เพื่อให้ อบจ. เทศบาล และ อบต. มีกฎหมายรับรองในการตราข้อบัญญัติ/ เทศบัญญัติ ได้ด้วยตัวเอง โดยระบุว่า

  เดิมอะไรทำไม่ได้ อปท.เราก็เรียกร้องให้ มท.ออกระเบียบเพิ่ม ..ควรเปลี่ยนข้อเรียกร้องใหม่

  ……เรื่องแนวคิดให้ อปท.ทำข้อบัญญัติ/เทศบัญญัติใช้แทนระเบียบนี้ กล้าพูดว่าในบรรดาคนท้องถิ่นนั้น.. ผมเป็นคนแรกที่ริเริ่มนำเสนอและเผยแพร่แนวคิดนี้..ตั้งแต่ครั้งที่ผมได้รับแต่งตั้งเป็นที่ปรึกษาในคณะอนุกรรมาธิการ ของ สนช.ช่วงปี 2558ได้พยายามเผยแพร่ กับหลายฝ่าย แม้ใน สนง.กระจายอำนาจ ซึ่งท่าน ผอ.สนง.กระจายอำนาจในขณะนั้น ก็เห็นด้วยกับแนวคิดผม..และท่านยังนำไปช่วยเผยแพร่หลายแห่ง รวมทั้งเวทีที่ สมาคมข้าราชการ อปท.แห่งประเทศไทย จัดขึ้น เมื่อสองสามวันที่ผ่านมา

  .. ..และน่าดีใจว่า ปัจจุบันแนวคิดนี้ เริ่มเป็นกระแสเรียกร้องเพิ่มขึ้น..แทนการเรียกร้องให้ มท.ออกระเบียบเพิ่ม อย่างเมื่อก่อน..เพราะ อปท.เห็นแล้วว่า ยิ่งมีระเบียบ มท.ออกมามาก ก็ยิ่งสร้างปัญหาแก่ อปท.มากขึ้นด้วย

  ……วันที่ 25 พ.ย.62 ซึ่งคณะกรรมาธิการการกระจายอำนาจฯ ไปพบคุณวิษณุ เครืองาม ในฐานะประธาน คณะกรรมการการกระจายอำนาจฯ ที่ทำเนียบรัฐบาล ผมในฐานะเลขานุการประจำคณะกรรมาธิการฯ ร่วมกับคณะไปด้วย ..ก็พูดเสนอประเด็นนี้คือให้ อปท.ทำข้อบัญญัติ ใช้แทนระเบียบ มท.ซึ่งดูแล้วคุณวิษณุ ก็ยอมรับ

  ……เนื่องจากกฎหมายจัดตั้ง อบจ.เทศบาล และ อบต.ในปัจจุบัน เรื่องการเบิกจ่ายยังให้ มท.ทำเป็นระเบียบ (เฉพาะ กทม.ที่ทำข้อบัญญัติเอง) จึงมี 2 วิธีที่จะให้ อบจ.เทศบาล และ อบต.ทำได้ คือ

  …….1.มท.ต้องออกระเบียบกลาง มีเนื้อหายอมให้ อปท.มาทำข้อบัญญัติ/เทศบัญญัติใช้แทนระเบียบ มทโดยเฉพาะในเรื่องการเบิกจ่ายงบประมาณ.

  …..2.การแก้กฎหมายจัดตั้งของ อบจ.เทศบาล และ อบต.ให้สามารถตราข้อบัญญัติ/เทศบัญญัติเรื่องการใช้จ่ายเงินได้เอง ซึ่งส่วนนี้ในการทำร่างกฎหมายทุกฉบับที่ผมมีโอกาสหรือมีส่วนยกร่างเอง..จะกำหนดให้อำนาจ อปท.แน่นอน …หลักการเดิมที่ มท.ตัดเสื้อไซด์เดียวแจกให้ อปท.ทุกแห่งไปสวมทั่วประเทศ …ผมจะเปลี่ยน เป็นให้ อปท.แต่ละแห่งตัดเสื้อในขนาดที่เหมาะสมพอดีกับ อปท.แต่ละแห่งเอง